ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

Γλώσσα Δ΄ Ενότητα 14 Κεφάλαιο 2 Από το πρώτο τηλεφώνημα στο πρώτο ηλεκτρονικό μήνυμα! from Xristos Xarmpis

ΠΟΛΛΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ!

1. Ξαναγράψτε τις παρακάτω λέξεις χωρίς ορθογραφικά λάθη:

εκπέδευση:	___________	κινονοία:	___________	καλιτέχνης:	___________
επηστίμονας:	___________	δικέωμα:	___________	ανεξάρτιτως:	___________
μεταχιρείζομαι:	___________	εισόγιο:	___________	πήστη:	___________
πρωσγείωση:	___________	γαιοπόνος:	___________	γεομετρία:	___________

2. Συμπληρώστε τα γράμματα που λείπουν στις παρακάτω λέξεις και βάλτε τόνο, όπου χρειάζεται:

Διαπολ__τισμ__κός	Φ__λος	Απογ__ωση
Φ__λλο	Οικογέν__α	Υπόγ__ο
Π__στεύω	Φ__ναχτά	Χρ__άζομαι
Φ__νάζω	Φ__λο	__μως

3. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων επιλέγοντας τη σωστή λέξη από την παρένθεση:

α) (όρη-όροι)

Οι __________ της συμφωνίας ήταν αποδεκτοί από όλους.

Πήραν τα __________ και τα βουνά, αλλά δεν κατάφεραν να τον βρουν πουθενά.

β) (λίπη-λείπει)

Ο Γιώργος __________.Πήγε στο Βέλγιο για δουλειές.

Το χοιρινό κρέας έχει περισσότερα __________ από το μοσχαρίσιο κρέας.

γ) (κλίμα-κλήμα)

Ήτανε στραβό το __________, το ‘φαγε κι ο γάιδαρος.

Ο γιατρός τού συνέστησε ν’ αλλάξει __________.

δ) (αυτί-αυτή)

Ο δάσκαλος του τράβηξε το __________.

__________ δεν είναι η καινούρια δασκάλα;

ε) (χήρος-χοίρος)

Το γουρούνι λέγεται αλλιώς και __________.

Ο κ. Γεωργίου είναι __________ τα τελευταία πέντε χρόνια.

4. Να γράψετε τα παρακάτω ρήματα στο ίδιο πρόσωπο του παρατατικού και του αορίστου:

Ενεστώτας	Παρατατικός	Αόριστος
υψώνει	ύψωνε	ύψωσε
τυλίγουν
κρέμεται
πέφτουμε
διαλύονται
καλύπτετε
κυλώ

5. Αντιστοιχίστε τα ρήματα της στήλης Α με το σωστό χρόνο της στήλης Β:

έχουν οργώσει		αόριστος
διασχίζουν		εξακολουθητικός μέλλοντας
ακολουθούσαμε		συνοπτικός μέλλοντας
λιποθύμησε		συντελεσμένος μέλλοντας
θα αντιδράσει		ενεστώτας
είχες ασχοληθεί		υπερσυντέλικος
θα έχω χρεώσει		παρακείμενος
θα επισκέπτεστε		παρατατικός

6. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με πού ή που, πώς ή πως:

α) ______ έκανε η γιαγιά μου ______ με είδε ξαφνικά μπροστά της!

β) ______ μπόρεσε να κάνει αυτά ______ έκανε;

γ) Το βράδυ ______ επέστρεψα με ρώτησε ______ τα περάσαμε.

δ) ______ μας άρεσε εκεί ______ πήγαμε!

ε) Ο πατέρας μου υποσχέθηκε ______ θα μου δώσει τα χρήματα ______ χρειάζομαι.

στ) ______ και ______ κάποια φώναζε: «Νομίζω ______ έρχεται ο διευθυντής».

ζ) Τον ρώτησα ______ του φάνηκε το σπίτι ______ αγόρασα.

7. Να γράψετε τις παρακάτω λέξεις στην οικογένεια όπου ανήκει η καθεμία απ’ αυτές:

γονιός, κοινωνικός, κοινότητα, απόγονος, κοινοτικός, εγγονός, κοινωνία, ακοινώνητος, γόνιμος, πρόγονος, συγκοινωνίες, άγονος, κοινόχρηστα, πρωτόγονος, επικοινωνία.

Κοινός:_____________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Γόνος: _____________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

8. Οι παρακάτω λέξεις είναι οικογένεια της λέξης άνεμος. Να τις χωρίσετε σ’ αυτές που δημιουργήθηκαν με παραγωγή και σ’ αυτές που δημιουργήθηκαν με σύνθεση:

ανεμίζω, ανεμόβροχο, ανέμισμα, ανεμιστήρας, ανεμοζάλη, ανεμικό, ανεμοδαρμένος, ανεμόσκαλα, ανεμοστρόβιλος, απάνεμος.

Με παραγωγή	Με σύνθεση

9. Συμπληρώστε τα παρακάτω κενά με τη σωστή οριστική αντωνυμία:

Α) Η Ειρήνη προσπάθησε ____________ να βρει τη λύση, χωρίς καμιά βοήθεια.

Β) Δεν ενδιαφέρεται ούτε για ____________ τον εαυτό της.

Γ) Πώς μπόρεσε η Μήδεια να σκοτώσει ____________ της τα παιδιά;

Δ) Δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος. ____________ αποφάσισαν ν’ αφήσουν την πόλη και να ζήσουν στο χωριό.

Ε) Άλλαξες αυτοκίνητο ή έχεις ακόμα ____________;

ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ - ΚΤΗΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

Να υπογραμμίσεις τις κτητικές αντωνυμίες και να βάλεις σε κύκλο τις προσωπικές:

Η γιαγιά μου μας έδωσε την ευχή της.

Ο σκύλος σου με δάγκωσε στο πόδι μου.

Φώναξα του αδερφού μου και του είπα να μαζέψει τα παιχνίδια του.

Ο παππούς του του μίλησε για τα κατορθώματά του.

Πες μου, σε παρακαλώ, τι ώρα δείχνει το ρολόι σου;

Δούλεψε στα νιάτα σου, να ’χεις στα γερατειά σου.

Εγώ το λέω του σκύλου μου κι ο σκύλος στην ουρά του.

Όταν κοιμάται ο γιόκας μας, ψωμί δε μας γυρεύει.

Εμείς τους πήραμε τις μπίλιες τους, γιατί έσπασαν το τζάμι μας.

 Π.Χ.

Η γιαγιά μου μας έδωσε την ευχή της.

Ο σκύλος σου με δάγκωσε στο πόδι μου.

Φώναξα του αδερφού μου και του είπα να μαζέψει τα παιχνίδια του.

ΑΡΘΡΑ-ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ - ΚΤΗΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

Να βάλεις σε κόκκινο κύκλο τα άρθρα, σε μπλε τις προσωπικές αντωνυμίες και σε κίτρινο τις κτητικές:

Του Αντρέα του χάρισε ο παππούς του μία μπάλα.

Της Άννας της έφερε η γιαγιά της μία κούκλα.

Φώναξα της αδελφής μου και της είπα να μαζέψει τις κούκλες της.

Φώναξα του αδελφού μου και του είπα να έρθει μαζί μου.

Τους προειδοποίησα ότι θα τους μηνύσω, αν δε συμμαζέψουν τους σκύλους τους.

 π.x. 

Του Αντρέα του χάρισε ο παππούς του μία μπάλα.

Της Άννας της έφερε η γιαγιά της μία κούκλα.

Γραμματική Αναγνώριση ρημάτων

Όταν θέλουμε να κάνουμε αναγνώριση (γραμματική) ενός ρήματος το πρώτο βήμα είναι να φέρουμε το ρήμα στο α΄ πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα λέγοντας :

                                                εγώ τώρα + το ρήμα

Από εκεί και μετά θυμόμαστε ότι κάθε ρήμα έχει :

1) Φωνή

·         ενεργητική (-ω) π.χ. λύνω, γράφω  

·        παθητική (-μαι) π.χ. λύνομαι, γράφομαι

2) Συζυγία 

·        Α΄ συζυγία (ανήκουν τα ρήματα που τελειώνουν σε άτονο –ω και σε –ομαι )

·        Β΄ συζυγία (τελειώνουν σε τονισμένο -ώ και σε –ιέμαι ή -ούμαι)

3) Έγκλιση 

·        οριστική (δείχνει το βέβαιο π.χ. λύνω, γράφω)

·        υποτακτική (δείχνει αυτό που θέλουμε ή περιμένουμε να γίνει π.χ. να λύνω, να γράφω)

·        προστακτική (φανερώνει διαταγή, ευχή π.χ. λύνε, γράφε)

Οριστική έγκλιση έχουν όλοι οι χρόνοι.

Υποτακτική έγκλιση έχει ο ενεστώτας, ο αόριστος και ο παρακείμενος.

Προστακτική έγκλιση έχει ο ενεστώτας, ο αόριστος και σπάνια ο παρακείμενος.

4) Χρόνο

·        ενεστώτας (τώρα)   π.χ. λύνω, γράφω

·        παρατατικός (χθες συνέχεια) π.χ. έλυνα, έγραφα

·        αόριστος (χθες μια στιγμή) π.χ. έλυσα, έγραψα

·        παρακείμενος (ως τώρα) π.χ. έχω λύσει, έχω γράψει

·        εξακολουθητικός μέλλοντας (αύριο συνέχεια) π.χ. θα λύνω, θα γράφω

·        στιγμιαίος μέλλοντας (αύριο για μια στιγμή) π.χ. θα λύσω, θα γράψω

·        υπερσυντέλικος (έγινε χθες πριν από κάτι άλλο) π.χ. είχα λύσει, είχα γράψε

·        συντελεσμένος μέλλοντας (κάτι θα έχει τελειώσει στο μέλλον σε μια ορισμένη στιγμή) π.χ. θα έχω λύσει, θα έχω γράψει

5) Αριθμό

ενικός (εγώ, εσύ, αυτός, -ή, -ό)

πληθυντικός (εμείς, εσείς, αυτοί, -ές, -ά)

6) πρόσωπο

Α΄ πρόσωπο (εγώ – εμείς)

Β΄ πρόσωπο (εσύ – εσείς)

Γ΄ πρόσωπο (αυτός, -ή, -ό – αυτοί, -ές, -ά

Π.χ. Να κάνετε γραμματική αναγνώριση του ρήματος: να διαβάζεις 

Είναι ρήμα, ενεργητικής φωνής, α΄ συζυγίας, υποτακτικής έγκλισης, χρόνου ενεστώτα, αριθμού ενικού, β΄ προσώπου του ρήματος διαβάζω

Π.χ. Να κάνετε γραμματική αναγνώριση του ρήματος: να επιτρέψετε

Είναι ρήμα, ενεργητικής φωνής, α΄ συζυγίας, υποτακτικής έγκλισης, χρόνου αορίστου, αριθμού πληθυντικού, β΄ προσώπου του ρήματος επιτρέπω

http://katsba.ueuo.com/dim/c/glw-grammatikh-anagnwrish-rhma.htm

ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ-ΜΕΤΑΦΟΡΑ -ΚΥΡΙΟΛΕΞΙΑ-ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

1.     Γράφω τη σημασία των παρακάτω λέξεων και φράσεων (μπορώ να ψάξω και στο λεξικό).

χιλιετία:
πόλοι της Γης:
πετρελαιοκηλίδα:
τρύπα του όζοντος:
παρέκει:
θα πούμε το νερό νεράκι:
δραστικά μέτρα:

2.     Για κάθε μεταφορική φράση γράφω μια άλλη με κυριολεκτική σημασία.

άστραψε εξοργισμένη	Άστραψε ο ουρανός
άσπρη μέρα
βάζοντας τα πράγματα στη θέση τους
φούσκωσαν το λογαριασμό
ο θαλασσής καμβάς του ουρανού

3.     Γράφω τις άλλες πτώσεις των παρακάτω ουσιαστικών, προσέχοντας τον τόνο.

Ενικός αριθμός		Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική	Γενική	Γενική	Αιτιατική
ο έλεγχος
ο ανθόκηπος
ο σύμβουλος
ο σύντροφος
ο πονοκέφαλος
ο ανήφορος

                                                                                                                                                                                                                             

4.     Συμπληρώνω τα κενά των προτάσεων με τα ουσιαστικά που βρίσκονται στην παρένθεση στην κατάλληλη πτώση.

·        Το γραφείο του …………………………….. (πρόεδρος) είναι στο τέλος του διαδρόμου.

·        Η διαμαρτυρία των …………………………… (κάτοικος)  ήταν ειρηνική.

·        Η Αθήνα πρέπει να προσέξει περισσότερο τους …………………………. (κάτοικος) της.

·        Τα αγκάθια του ……………………………… (σκαντζόχοιρος) έχουν μήκος 2 με 5 εκ.

·        Οι βαριές κουρτίνες βοηθούν στην αποφυγή του …………(αντίλαλος).

·        Ο πρόεδρος οργάνωσε μια γιορτή για τους ……………(υπάλληλος) της εταιρείας.

5.     Συμπληρώνω τα κενά των προτάσεων με τα ουσιαστικά που βρίσκονται στην παρένθεση στην κατάλληλη πτώση και έπειτα τις μεταφέρω στον άλλο αριθμό.

·        Συνεννοήθηκε με τον ……. (έμπορος) για να φέρει το νέο εμπόρευμα.

……………………………………………………………………

·        Τα πρεβάζια των ………… (αυλόγυρος) είναι γεμάτα λουλούδια.

………………………………………………………………………

·        Οι ηθοποιοί μελετούσαν τους ……………. (διάλογος) του έργου.

………………………………………………………………

·        Μελετώ για την αντιμετώπιση του ……………. (κίνδυνος) από τα ατυχήματα.

………………………………………………………………………